RZ-100-wt21-NL-flipbook-240702 - Flipbook - Page 35
Wat vooral opvalt in de bewaard gebleven lijsten
van de zaadopbrengsten, is dat de totale oogst in
kilo’s in 1945 weliswaar heel laag is, maar dat
Rijk Zwaan nog wel beschikt over veel verschillende
soorten waarvan hij soms maar enkele tientallen
grammen in voorraad heeft. Blijkbaar heeft hij
tijdens de moeilijke laatste winter van de oorlog
toch van heel veel soorten kleine hoeveelheden
voor de zaadproductie weten te behouden. Het
zaadkwekershart heeft het blijkbaar ook in deze
moeilijke periode gewonnen van de lege maag.
Tabak
Rijk Zwaan ziet de Duitse bezetting met lede
ogen aan en naarmate de oorlog langer duurt
worden de omstandigheden steeds nijpender.
De prijscourant, die in januari 1944 uitkomt, is al
gedrukt op een papiersoort die de schaarste
aan goed papier verraadt (het zou nog tot 1948
duren voordat de prijscourant weer een vooroorlogs uiterlijk krijgt). Aan het eind van 1943 is
de zaadoogst beter dan de voorafgaande jaren,
mede dankzij de ‘milde’ winter.
Door het gebrek aan grondstoffen, productiemiddelen en energie in het Westen komt er echter
al snel een tekort aan verschillende zaadsoorten.
Rijk Zwaan beklaagt zich in januari 1944 over het
feit dat hij geen enkele soort andijvie of prei kan
leveren. Ook van stok- en stamsnijbonen kan
hij maar een paar soorten in zijn prijscourant
opnemen en zo is er nog een aantal zaden waar
hij, ondanks grote vraag, niet aan kan komen.
Illustratief voor de moeilijke tijden in de laatste
bezettingsjaren is de dikte van die prijscourant.
Deze telt voor het seizoen 1943-1944 slechts tien
pagina’s, terwijl de prijscourant in 1940-1941 nog
32 pagina’s dik was. In het laatste jaar van de
oorlog, met de hongerwinter die in het Westen
vele levens kost, verschijnt er geen prijscourant
meer in gedrukte vorm. Wel is er nog een getypt
exemplaar van enkele pagina’s bewaard gebleven.
1944-1945
Bevrijdingsfeesten, mei 1945.
1940-1945 | De Tweede Wereldoorlog
33
Omzet
FTE
157
20
