RZ-100-wt21-NL-flipbook-240702 - Flipbook - Page 22
De Beurskrach
de prijzen schrikbarend. Ondanks de stijgende
Op de landbouw in het algemeen en de zaad-
opbrengsten daalt in het Westland de omzet van
handel in het bijzonder heeft de Beurskrach
de veilingen van 20 miljoen in 1929 naar 10 miljoen
een enorme negatieve invloed. De belangrijkste
gulden in 1935. Veel tuinders komen in financiële
klanten van Rijk Zwaan, de tuinbouwers, raken
moeilijkheden en omstreeks 1932 staat het water
door deze recessie een groot deel van hun export
bij menig tuinder tot aan de lippen. De regering
kwijt. Zo daalt de uitvoer van groente en fruit naar
besluit in te grijpen en vaardigt een reeks van
Duitsland in de periode 1929-1935 met 80 procent.
crisiswetten en -besluiten uit. Voor de tuinbouw
De export naar Engeland laat een vergelijkbare
bestaan de maatregelen uit een invoerbeperking,
daling zien. Door de hoge invoerheffingen, die
een minimumprijsregeling en een teeltbeperking.
veel landen als reactie op de economische crisis
Daarnaast ontvangen de boeren steun als toeslag
instellen, daalt de totale export met zo’n 60 procent,
op de geveilde producten. Ondanks alle goede
maar ook boven de binnenlandse afzetmarkten
bedoelingen blijken de maatregelen weinig
pakken zich donkere wolken samen. Door de
resultaat te hebben: de inkomsten in het tuinbouw-
voorspoed van de afgelopen jaren hebben veel
bedrijf blijven sterk dalen en ook de inkomsten
tuinders, net zoals Rijk Zwaan, aanzienlijk in hun
van de daar werkzame landarbeiders nemen nog
bedrijf geïnvesteerd.
altijd af. Van een gemiddelde van 27 gulden in de
In de eerste jaren van de jaren ‘30 leidt dat tot
week dalen de lonen van de arbeiders tot 17 gulden.
hoge productiecijfers. Dit veroorzaakt nog meer
Algemene armoede onder de werknemers in de
ellende, want terwijl de opbrengsten stijgen, dalen
tuin- en landbouw is het gevolg.
Tot vlak voor 1930 verloopt de zaadhandel
Handelsland Nederland met zijn ‘open
Een van de oorzaken van de crisis in
voorspoedig, maar na 1930 slaat een zware
economie’ is sterk afhankelijk van de
Nederland: te lang vasthouden aan
wereldwijde economische recessie toe.
buitenlandse handel en heeft dus extra onder
De Beurskrach van 23 oktober 1929 - ‘Zwarte
de internationale recessie te lijden. Daarbij
Donderdag’ - vormt de aanloop tot een zware
komt dat Nederland als één van de laatste
economische crisis die de wereld in de jaren
landen in Europa pas in 1936 afstapt van de
’30 jarenlang teistert. Een aantal dieper-
Gouden Standaard.
de Gouden Standaard.
liggende oorzaken is debet aan de crisis die
aan de Beurskrach voorafgaat. Het herstel
De vaste koppeling tussen goud en munt-
van de Gouden Standaard (Nederland koppelt
eenheid is dan al door bijna alle landen
zijn munt weer aan de waarde van het goud,
losgelaten. De Nederlandse regering blijft
net zoals Groot Brittannië dat heeft gedaan)
lange tijd geloven in de heilzame werking van
in 1925 in Nederland blijkt niet afgestemd op
het systeem en hoopt dat andere landen op
de realiteit. In grote mate wordt kort krediet
den duur terug zouden keren naar de Gouden
gebruikt voor zaken waar eigenlijk een lang
Standaard. Niets is echter minder waar en in
krediet meer op zijn plaats zou zijn.
1936 moet ook Nederland bakzeil halen. De
Als blijkt dat de crisis langer duurt dan
Nederlandse economie heeft hierdoor een
verwacht, lopen de tekorten op de betalings-
enorme achterstand opgelopen. Terwijl in
balans op. Daarnaast neemt een groot
1936 in de omringende landen het diepte-
aantal landen protectionistische maatregelen
punt van de crisis al geruime tijd voorbij
waardoor de buitenlandse handel ernstig
is, begint voor Nederland dan pas het
wordt belemmerd.
economisch herstel.
20
1929: de Beurskrach
Rijk Zwaan | Samen doorgaan
